Sendikalar, İklim Krizi ve Adil Geçiş

Hem işçileri hem iklimi korumak mümkün: 

İklim ve istihdam arasında bir seçim yapmak zorunda değiliz

İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü 1 Mayıs öncesinde Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ve Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ortak hazırladıkları raporda, iklim değişikliği ile mücadele ederken işçilerin işsiz kalmadığı, insan onuruna yakışır yeni işlere kavuştuğu adil geçiş planlarının hazırlanması gerektiği ifade edildi.

Küresel iklim hedeflerine paralel olarak tüm dünyada ekonomilerin kömür, gaz ve petrol gibi fosil yakıtlardan arındırılmasına yönelik politikalar hayata geçiriliyor. Bu süreçte karbon yoğun bazı sektörler yok oluyor, bazıları yeni teknolojilerle dönüşüme uğruyor; bunun yanında bazı yeni sektörler de ortaya çıkıyor. Ancak Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadele stratejilerinde dönüşüme uğrayan bu sektörlerdeki işçilerin durumuna dair sosyal politika önlemleri henüz yer almıyor.

Türkiye’de ilk kez bir sendika ve iklim örgütü tarafından ortak hazırlanan ‘‘Sendikalar ve Adil Geçiş: Mevcut Durum, Potansiyel ve Kısıtlar’’ adlı raporda, iklim değişikliği ile mücadeleye için gerçekleşmekte olan dönüşümün merkezinde şirketlerin değil işçilerin olması gerektiği belirtildi. Raporda “adil geçişe” dair Türkiye’deki mevcut durum ve potansiyel araştırıldı.

Raporda her bölge özelinde hazırlanacak adil geçiş planlarında şu maddelerin yer alması gerektiği dile getirildi:

• İstihdam garantisinin oluşturulması
• Yerinden edilen işçiler için gerekli yardım mekanizmalarının oluşturulması
• Yeni yerel endüstriler için destek mekanizmalarının sağlanması
• Beceri geliştirme ve mesleki eğitimlerin yaygınlaştırılması
• Gelir güvencesi ve eğitim olanaklarının yaygınlaştırılması
• Sürece entegre sosyal güvenlik uygulamalarının (erken emeklilik vb.) oluşturulması
• Yeni endüstriler ve işverenler için uygun kredi imkânları ve teşviklerin sağlanması
• İş yerinde üretim süreçlerinin değişikliği ve kapanmalarda işçilerin yeterli düzeyde bilgi edinme hakkına erişimleri
• Karar süreçlerinde sendikalara danışma ve tam katılımın mümkün kılınması
• Yaşlı, engelli ve dezavantajlı grupların desteklenmesi

Katısöz: 

“İklim krizi ile mücadele için alınan önlemler insanlık olarak tüm üretim, tüketim ve örgütlenme biçimlerimizi yeniden kurguluyor. Hem 2053 net sıfır hedefi hem de ticaret ortağı olan AB’nin uygulamaya aldığı Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması nedeniyle Türkiye için de dönüşüm kaçınılmaz. Bu dönüşümün başta kömürlü termik santral ve kömür madenciliği bölgelerinde olmak üzere ekonomi ve istihdama zarar vermeden yurttaşların refahı yönünde gerçekleşmesi, hemen bugün hazırlanacak adil geçiş planları ile mümkün. Adil geçiş planları, merkezden desteklenirken halk ve işçiler planlama süreçlerine aktif dahil olmalı. Ayrıca planlar toplumsal cinsiyet eşitliği, sağlıklı çevrede yaşama hakkını temin ederken insan onuruna yakışır işler yaratmalı. Planların bir an önce oluşturulması ve uygulanması ile dönüşüm nedeniyle kimsenin geride kalmaması sağlanabilir.”

Raporun özeti için: Sendikalar ve Adil Geçiş_Yonetici Ozeti_web.pdf – exe sum in Turkish (2)

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz: Sendikalar ve Adil Geçiş_web.pdf – Full report in Turkish

“Bu rapor iklim değişikliği ile mücadele stratejileri kapsamında üretim sistemleri yanında çalışma yaşamının da hızla dönüştüğü bir dönemde kaleme alınmıştır. İklim değişikliği ile mücadele politikaları yeni bir üretim anlayışı beraberinde birikim ve bölüşüm anlayışının sorgulanması ihtiyacını da yeniden gündeme getirmektedir. Bu paralelde gerçekleştirilecek olan tartışmalarda işçilerin ve temsilcilerinin sürecin belirleyicileri arasında yer almadıkları bir zeminde işçi sınıfının yaşanan dönüşüm nedeniyle telafisi güç sorunlarla karşılaşması kaçınılmaz olacaktır. Güvencesizliklerin derinleşmesi, kitlesel işsizlikler, sosyal koruma kapsamı dışında kalma, çalışma yaşamında eşitsizlik ve adaletsizliğin artması, yoksulluk bahsedilen sorunların başında gelecektir. Bu raporda yaşanan dönüşümün maliyetinin işçiler ve ailelerine yüklenmemesi adına dönüşüm sürecinde hayata geçirilmesi gereken önleyici ve telafi edici politikalar, “adil geçiş” kapsamında işçi örgütleri ile birlikte sendikal bir talep olarak tartışmaya açılmıştır. Rapor kapsamında sosyal tarafların adil geçiş tartışmalarına yönelik farkındalık ve bilinçlerinin artırılması amaçlanmış, adil geçiş politikalarının bütüncül ve kapsamlı bir şekilde somutlaştırılması adına sendikaların alana ilişkin eleştiri, talep ve önerilerine yer verilmiştir.”