Muğla’da Ulaşımda Hafif Raylı Sistemlerin Artan Önemi

Günümüzde hızlı nüfus artışı, hızlı kentleşme oranı ve emisyon sorununun iklim krizinin en temel kaynağı haline gelmesi ulaşım sektöründeki sorunları artırmıştır. Bu durum en önemli toplu taşıma araçlarından biri olan raylı sistemleri gündeme taşımaktadır. Raylı sistemler hem ulaşımda yaşanan sıkıntılara hem de ağırlaşan çevresel sorunlara çözüm yöntemlerinden biri olarak görülmektedir. Tüm Dünyada ciddi bir pazara sahip olan raylı sistemler için Türkiye’de  ciddi atılımlar yapılmış ve 2023 yılına kadar gerçekleştirilmesi planlanan hedefler belirlenmiştir. Bu hedefler arasında 10.000 km YHT, 4000 km konvansiyonel olmak üzere 25.940 km demiryolu ağına ulaşılması, demiryolu ağında yerli katkının artırılması ve buna bağlı olarak 7000 adet tramvay, metro ve hafif raylı araçlarının temin edileceği belirtilmektedir (Pektaş 2019 https://www.anadoluraylisistemler.org/content/upload/document-files/rayli-sistemler-sektor-an-20190722120532.pdf). 2 Mayıs 2019 tarihli ulaşımda Enerji Verimliliğinin Arttırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’e göre (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/05/20190502-5.htm).

Madde 6/5 Ulaşım planlarında, çevre otoyolları ve raylı sistem çalışmalarına öncelik verilir. Toplu taşımayı teşvik etmek amacıyla yolcu talebinin yeterli olduğu koridorlarda raylı sistemin payı artırılır.

Madde 7/h Yolcu ve yük aktarımının yoğun olduğu havaalanı, otogar, liman, şehirlerarası demiryolu yolcu aktarma noktaları ile kent merkezleri arasında raylı sistem ağının kurulması, etkin ve hızlı toplu taşıma sisteminin oluşturulması sağlanır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı 2010-2023’de (https://webdosya.csb.gov.tr/db/kentges/editordosya/kentges_tr.pdf)

İklim değişikliğinin etkilerini azaltmaya yönelik sürdürülebilir kent formunun, sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin ve yerleşmelerde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının geliştirilmesi, biyolojik çeşitlilik, tarım toprakları, orman alanları, koruma alanları ve ekosistemler üzerindeki baskıların ortadan kaldırılması önem arz etmektedir (s.8-9) ve toplu taşıma hizmetlerinin sunumu özel araç kullanımıyla rekabette yetersiz kalmakta, dolayısıyla ulaşımdan kaynaklanan çevre kirliliği sürdürülebilir kentleşmeyi tehdit eden önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır (s.7) denilerek toplu taşımanın önemine vurgu yapılmaktadır.

Türkiye’de toplu taşımada raylı sistemlere ağırlık verileceğini gösteren bu bilgiler ışığında Muğla ilinin nüfus verilerine bakıldığında, nüfus artış hızının Türkiye ortalamasının iki katına ulaştığı görülmektedir. TÜİK’in verilerine göre 2017 yılında 938 bin 751 kişi olan Muğla nüfusu, 2018 yılında 967 bin 487 kişi olarak 1 milyon sınırına yaklaştı. 2023 yılında Muğla’nın nüfusunun 1 milyonun üzerine çıkması beklenmektedir. Muğla nüfusu 2018 yılında bir önceki yıla göre neredeyse iki katı hızla arttı ve 2017 yılında binde 16,08 oranında olan artış hızı, 2018 yılında binde 30,15 oranına çıktı (Türkiye’nin yıllık nüfus artış hızı, binde 14,7). 2018 yılında Muğla’da ikamet eden nüfus bir önceki yıla göre 28 bin 736 kişi arttı. 2007’de kilometrekareye 59 kişi düşerken bu sayı 2018’de75’e çıktı. Bu veriler en azından nüfusu 100 binin üzerine çıkan ve hızla artmaya devam eden Bodrum, Fethiye, Milas ve Menteşe ilçelerinde toplu taşımayı giderek elzem hale getirmektedir.

2019-2023 Yıllarını kapsayan 11. Kalkınma Planında:

“702.2. Raylı sistemlerin, işletmeye açılması beklenen yıl için doruk saat-tek yön yolculuk talebinin tramvay sistemleri için asgari 7.000 yolcu/saat, hafif raylı sistemler için asgari 10.000 yolcu/saat, metro sistemleri için ise asgari 15.000 yolcu/saat düzeyinde gerçekleşeceği öngörülen koridorlarda planlanması şartı aranacaktır” (s.179) ifadesi bulunmaktadır.

Muğla’nın nüfus artış hızının yüksekliği gözönüne alındığında, kısa-orta vadede hafif raylı sistemler yada tramvay için gerekli koşulları sağlayıp sağlamayacağının araştırılması; Muğla’nın nüfus projeksiyonları gözönüne alınarak, gelecekte hafif raylı sistemler ve tramvay sistemlerinin ulaştırma planlarına dahil edilmesi konusunda bir ön-fizibilite çalışması yapılması gerekmektedir.